Winterdipjes, winterblues en winterdepressies

Het wordt kouder, de dagen worden korter en je voelt je niet helemaal goed in je vel. De winterblues, denk je dan al snel. Eén van onze Well2DAY-psychologen geeft een woordje uitleg.
 

Is er een verschil tussen een winterdip, de winterblues en een winterdepressie?
Je kan het onderscheid maken tussen een dip en de blues enerzijds en een winterdepressie anderzijds. Bij een dip heb je vooral meer slaap nodig en ga je meer eten, en dan vooral ongezonde voeding, calorie- en vetrijk. Mensen met een winterdip hebben in het algemeen minder interesse in dingen en kunnen zich minder goed concentreren. Ze beleven minder plezier aan bepaalde zaken en gaan zich meer isoleren. Dus eigenlijk gaan ze dingen doen waardoor ze zich nog slechter gaan voelen. Bij een winterdepressie hebben we het over stoornisgerelateerde zaken en is er vooral professionele begeleiding nodig. Je omgeving en je werk lijden er ook onder. Ik neem zelf het woord “depressie” niet zo graag in de mond, niet om het te minimaliseren, maar wel om het te relativeren.
 

Volgens wetenschappelijk onderzoek is het effect van de seizoenen op een depressie vrij beperkt. Waarom hebben er dan toch zo veel mensen last van een winterdip?
Uit onderzoek blijkt dat het aantal depressies in de maanden juli en augustus veel lager ligt, en dat de piek in oktober en maart ligt. Dat strookt niet met het beeld van de ‘winter’depressie. Wetenschappers zoeken al heel lang naar verklaringen, maar ze hebben nog geen sluitende oorzaak gevonden. Er worden wel linken gelegd met zonlicht: er zijn minder UV-stralen, waardoor je moeilijker vitamine D uit het zonlicht haalt. Er is ook een link naar de hersenen. Door minder zonlicht komt er bijvoorbeeld meer melatonine vrij, wat zorgt voor slaperigheid. Daardoor ga je je later op de dag pas echt wakker voelen, waardoor de vermoeidheid verklaard wordt. Er wordt ook onderzoek gedaan naar de invloed van erfelijkheid, omdat winterdipjes en -depressies in de meer tropische gebieden bijna niet voorkomen, maar op de hogere breedtegraden komt het wel relatief vaak voor. Eigenaardig is dat Ijslanders er minder last van hebben, zelfs als ze in het buitenland wonen. Immigranten in Ijsland hebben er dan weer wel last van.


Wat kan je zelf doen tegen een winterdip of –depressie?
“Veel mensen hebben in de winter sneller de neiging om binnen te blijven en zich te isoleren, omdat het kouder en somberder is. Om dit te doorbreken is het belangrijk om bijvoorbeeld af en toe een frisse neus te halen. Ook al is het wat kouder. Zo krijg je je hoofd terug wat helderder om eventuele sombere gedachten te verdrijven. Je kan wandelen, fietsen, zwemmen, voetballen, tennissen … Maar we doen dit vaak niet in de winter, omdat het ingaat tegen wat we geneigd zijn om te doen: binnenblijven.

Let op je vitaminen- en mineralenbalans. Eet niet te vettig. Natuurlijk mag je af en toe frieten eten. Zorg ook voor voldoende menselijk contact, zodat je af en toe je hart kan luchten. Sommige mensen die zich wat minder in hun vel voelen, gaan uit zichzelf de tips toepassen. Bij anderen kan het iets langer duren om de koe bij de hoorns te vatten.

Een andere oplossing is lichttherapie, maar ook hier zijn de resultaten tegenstrijdig. Belangrijk is dat het werkt, maar niet voor iedereen. Er wordt gebruikt gemaakt van een bepaald soort lampen met een specifieke lichtsterkte, bij voorkeur ‘s morgens. Zo wordt je gemoed iets beter en wordt het effect van melatonine gecounterd. Maar in plaats van voor een lamp te zitten, kan je voor een gezond ontbijt zorgen, op een hometrainer of een loopband trainen of ochtendgymnastiek doen.

Maar als iets helpt - zoals de lampen - moet je het zeker gebruiken. Soms worden die lampen gecommercialiseerd, en het mag niet ten koste gaan van mensen die echt een depressie hebben en die dingen aangesmeerd krijgen die ze niet nodig hebben. Het onderscheid dip-depressie moet toch zeker gemaakt worden. Als het om een depressie gaat, is professionele hulp aangeraden. Cognitieve gedragstherapie, of indien echt noodzakelijk medicatie. Sint-Janskruid is een natuurlijk alternatief, maar toch kan je ook hierbij best medisch advies inwinnen voor je het gebruikt. Als ik merk dat er andere factoren meespelen en het meer om een depressie gaat, zal ik sneller doorverwijzen.