"Mindfulness helpt je om te gaan met de dingen des levens"

Mindfulness laat zich niet makkelijk omschrijven. Het had zo’n impact op het leven van San Willemse dat ze besloot om zelf lesgever te worden. San is dus de ideale persoon om te duiden wat mindfulness is, en wat het zeker niet is.
 

San: “Ik ben een lange periode werkloos geweest. Het lukte me maar niet om iets te vinden. Ik ben overtuigd van mijn eigen kwaliteiten en ik heb op werkgebied al enkele mooie dingen verwezenlijkt. Dus het was moeilijk om te verwerken. Ik volgde verschillende opleidingen en haalde diploma’s om toch maar werk en een doel te vinden. Mijn therapeute stelde me voor om eens mindfulness te proberen. Het veranderde mijn leven. Het bracht me tot nieuwe inzichten en ik vond tools om anders om te gaan met mijn situatie. Uiteindelijk maakte ik er mijn (bij)beroep van en geeft het nog steeds richting aan mijn leven.”
 

Wat is mindfulness voor jou?

San: “Mindfulness is een way of life, om beter om te gaan met de dingen des levens. Je leert je eigen denk- en gedragspatronen beter kennen en je er bewust van te zijn. Zo kan je ze in bepaalde situaties aanpassen of veranderen. En dat gaat natuurlijk niet van vandaag op morgen, want het zijn vaak diepgewortelde patronen die we jarenlang hebben opgebouwd. We gaan onze automatische piloot - die het vaak overneemt als we stress hebben of als er iets gebeurt – dus herbekijken. Mindfulness draait om mildheid, zonder te oordelen. Voor jezelf en je gevoelens, maar ook voor anderen.”
 

Voor wie is het bedoeld?

San: “Mindfulness maakt geen onderscheid. De tools kunnen voor iedereen een gunstig effect hebben. Het is bedoeld voor jong en oud, van poetsvrouw tot CEO, gezond en lenig tot mensen die fysieke moeilijkheden hebben … Ervaring met mindfulness of meditatie is niet nodig. De trainingen zijn heel laagdrempelig.

Het kan zelfs nuttig zijn als je je goed in je vel voelt en dus geen problemen hebt. De dingen op een rijtje houden is minstens even belangrijk. Mindfulness kan preventief veel betekenen, zodat het bijvoorbeeld niet tot een burn-out komt. Ook als je vastloopt op bepaalde dingen in het leven kan het helpen. Als je verandering wil aanbrengen, maar de moed niet vindt. Bijvoorbeeld als je lang werkloos bent of net stress of problemen op het werk hebt, relatieproblemen hebt, als je kinderen het moeilijk hebben op school … In deze drukke tijd lopen veel mensen zichzelf voorbij. We moeten veel en we willen alles perfect doen. Mindfulness helpt je om je grenzen te herkennen en te bewaren. Ook als je heel kritisch bent voor jezelf of een gebrek aan zelfvertrouwen hebt, kan het helpen.

Er kan een uitzondering zijn. Bijvoorbeeld mensen die in behandeling zijn voor bepaalde psychiatrische aandoeningen. Deelnemers vullen daarom op voorhand steeds een vragenlijst in. Als er op basis daarvan vragen of twijfels zijn, stel ik voor om in gesprek te gaan met de arts of psychiater. Die beoordeelt dan of een mindfulnesstraining op dat moment de juiste keuze is. Bij de meditatieoefeningen zit je stil en kijk je wat er zich op dat moment bij jou afspeelt. En dat kan in zo'n geval soms confronterend zijn.”

 

Wat mag iemand verwachten als hij of zij aan een training begint?

San: “Iedereen haalt uit de training wat voor hem of haar belangrijk is. Dat is voor iedereen verschillend. In de 8 lessen komen heel wat zaken aan bod. Grenzen leren stellen kan voor jou misschien minder van toepassing zijn, maar de volgende les hebben we het bijvoorbeeld over zelfzorg. Het is belangrijk om met een open geest deel te nemen en geen te hoge verwachtingen voor jezelf te creëren.

Mindfulness is geen therapie, maar een training. Bij therapie zet je samen met een psycholoog stappen naar een ander leven. Als mindfulnesstrainer geef ik wel handvaten, maar de rest doe je zelf. Je problemen gaan niet meteen opgelost zijn, maar je leert ze wel op een andere manier bekijken.”

 

Mindfulness heeft nog vaak een zweverige bijklank.

San: “Het is net het tegenovergestelde. We hebben de neiging om moeilijke situaties uit de weg te gaan of te negeren of er een oordeel over te vellen of een schuldige te zoeken. Allesbehalve de situatie onder ogen komen en ze voelen dus. Mindfulness en meditatie helpen je net om stap per stap dichter bij je gevoel en de realiteit te komen. Zodat je bewust kan kiezen hoe je ermee omgaat.

Het is een wetenschappelijk bewezen methode, gebaseerd op wijsheden uit het boeddhisme en westerse cognitieve gedragstherapie. Het heeft dus niets te maken met religie of het bereiken van een bepaalde toestand. Mediteren is niet zweven. Het kan net heel confronterend zijn, zoals ik al zei. Het draait om jou, zonder afleiding. Het kan dus niet aardser zijn.”

 

Welke handvaten krijgen deelnemers mee?

San: “Ik hoop vooral dat ze dichter bij zichzelf staan en liever zijn voor zichzelf. De handvaten die ik daarbij meegeef zijn rust, de aandacht richten op je ademhaling, gevoelens en situaties accepteren, meer zelfvertrouwen en je grenzen beter herkennen en aangeven.”

 

Hoe ziet de groepsdynamiek eruit?

San: “Elke deelnemer kan vertellen waarom hij of zij aan de training deelneemt. Daardoor ontstaat een gedeelde menselijkheid. Iedereen heeft problemen. Het is mooi om te zien hoe de groep samen groeit en er verbinding ontstaat. Er is vertrouwen en er worden dingen gedeeld. Ik heb als lesgever een verbindende rol. Ik help je om het verhaal vanop een afstand te bekijken en om je er niet in te verliezen.”

 

Hoe is de verhouding theorie/praktijk?

San: “Ik bekijk het niet zozeer als theorie. Je moet niet noteren of studeren. Het is geen schoolse ervaring. Maar wel ervaringsgericht. Bijvoorbeeld door meditatie, communicatieoefeningen, lichaamsbewustzijn, een stukje yoga … Ik zie het eerder als een balans tussen individuele oefeningen en oefeningen in groep.”

 

Hoe verloopt een sessie?

San: “We starten met een meditatie of een bezinningsmoment. Dat bestaat uit een meditatie, yoga, een body scan (een oefening waarbij je al liggend de aandacht richt op je hele lichaam) … Daarna bespreken we de ervaringen in groep en verdiepen ons in het onderwerp van die bepaalde les. Na een korte pauze schakelen we over op praktijkgerichte oefeningen in groep.”

 

Wat houdt een kennismakingssessie in?

San: “We doen een basisoefening meditatie en daarna een paar groepsoefeningen. Ik leg uit wat mindfulness is en wat het kan betekenen voor iedereen. Het is niet makkelijk om de training van 8 weken in 1 les uitgelegd te krijgen (lacht).”

 

Waar ligt volgens jou het verschil tussen mindfulness en ACT (acceptance and commitment therapy)?

San: “Beide vertonen grote raakvlakken en kunnen elkaar perfect aanvullen. Een mindfulnesstraining geeft je de basis en richt zich meer op het mediteren en het bewuster omgaan met hoe je in het leven staat. Mindfulness zet je op weg, en ACT is actiegericht en een mooi vervolg.”